ΥΜ03: Τοπική ιστορία της Θράκης

Το πρώτο μάθημα της ενότητας είναι αφιερωμένο στην προϊστορία της Θράκης. Επισημαίνεται αρχικά η παρουσία των κυνηγών και τροφοσυλλεκτών της παλαιολιθικής εποχής, στη συνέχεια γίνεται λόγος για την εμφάνιση των πρώτων γεωργών και κτηνοτρόφων και τις σχέσεις τους με τις όμορες περιοχές κατά τη νεολιθική περίοδο και, τέλος, παρουσιάζεται η ανάπτυξη των κοινωνιών της εποχής του χαλκού.

Το δεύτερο είναι αφιερωμένο στη Θράκη από την αρχαϊκή περίοδο ως την ίδρυση της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας (146 π.Χ.). Περιγράφεται η φυσική γεωγραφία της Θράκης, η προέλευση των Θρακών, η Θράκη πριν από την εμφάνιση των Ελλήνων, ο ελληνικός αποικισμός της παραλιακής Θράκης κατά την αρχαϊκή περίοδο, οι σχέσεις της Αθήνας με τη Θράκη κατά τον 6ον και τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., οι περσικοί πόλεμοι και η Θράκη, οι σχέσεις της Συμμαχίας της Δήλου με τη Θράκη, το βασίλειο των Οδρυσών κατά τον 5ον και 4ον αι. π.Χ., η κατάκτηση της Θράκης από τους Μακεδόνες, οι απαρχές της αστικοποίησης της θρακικής ενδοχώρας και του εξελληνισμού της και η ελληνική και θρακική θρησκεία και λατρείες.

Το τρίτο μάθημα είναι αφιερωμένο στη Θράκη κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής εποχής (146 π.Χ. – 305 μ.Χ). Παρουσιάζεται η ρωμαϊκή διοίκηση της Θράκης από το 146 π.Χ. ως το 44 μ.Χ., η ίδρυση της επαρχίας της Θράκης, η διοίκηση της Θράκης από τον Κλαύδιο ως τον Τραϊανό και τον Αδριανό, η συνεχιζόμενη αστικοποίηση της ενδοχώρας της Θράκης και οι πολιτικές αλλαγές που τη συνοδεύουν, οι σχέσεις της πόλης με την ύπαιθρο, ο (συνεχιζόμενος) εξελληνισμός, οι γιορτές και οι αγώνες και, τέλος, οι μεταρρυθμίσεις του Διοκλητειανού. Για την καλύτερη κατανόηση των δύο μαθημάτων που είναι αφιερωμένα στην ελληνική κα ρωμαϊκή αρχαιότητα προβλέπεται επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κομοτηνής, και, ει δυνατόν, στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αβδήρων, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας και στους αρχαιολογικούς χώρους των Φιλίππων, της Μεσημβρίας – Ζώνης και της Μαρώνειας.

 Τα επόμενα δύο μαθήματα είναι αφιερωμένα στην ιστορία της Θράκης κατά τη βυζαντινή εποχή. Αρχικά διευκρινίζεται το ότι η Θράκη είχε δύο διαφορετικές σημασίες: μία ευρύτερη, αυτήν της διοικήσεως Θράκης (dioecesis Thraciae), και μία στενότερη, αυτήν της επαρχίας Θράκης (provincia Thraciae) με έδρα τη Φιλιππούπολη. Αργότερα, για την αντιμετώπιση κυρίως του βουλγαρικού κινδύνου ιδρύθηκε στην ευρύτερη περιοχή το θέμα Θράκης, καθώς και το θέμα Μακεδονίας. Στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου, οι δυναστικές έριδες και οι πόλεμοι, οι εχθρικές επιδρομές και οι λεηλασίες συνέτειναν στην παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και φυσικά και του θρακικού χώρου, με αποτέλεσμα την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς.

Στα δύο επόμενα μαθήματα παρουσιάζεται η οθωμανική κατάκτηση της Θράκης και οι συνέπειές της (ο εποικισμός και οι εξισλαμισμοί). Στη συνέχεια αναλύεται η διοικητική διαίρεση της περιοχής τόσο από πολιτική, όσο και από εκκλησιαστική άποψη. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην οικονομική, κοινωνική και πνευματική ζωή των πληθυσμών από τον 15ο ως και τον 19ο αιώνα, με έμφαση στην περίοδο του Τανζιμάτ.

Στα επόμενα δύο μαθήματα εξετάζονται οι εθνικοί ανταγωνισμοί στη Θράκη από το 1870 ως το 1920. Η βουλγαρική εξαρχία, η ελληνοβουλγαρική σύγκρουση, η «μάχη των σχολείων», η άφιξη και εγκατάσταση των μουσουλμάνων προσφύγων, και η προσάρτηση της Βόρειας Θράκης (Αν. Ρουμελία) στη Βουλγαρία. Εξετάζονται επίσης οι συνέπειες των δύο Βαλκανικών Πολέμων, η προσάρτηση της δυτικής Θράκης στη Βουλγαρία, καθώς και οι συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τέλος, εξετάζεται η τριχοτόμηση της Θράκης και η ενσωμάτωση του νοτιοδυτικού της τμήματος στην Ελλάδα. Το τελευταίο μάθημα είναι αφιερωμένο στην ελληνική Θράκη. Εξετάζεται η διοικητική διαίρεση της περιοχής, η άφιξη και η εγκατάσταση των προσφύγων, το καθεστώς της μουσουλμανικής μειονότητας, η οικονομική, κοινωνική και πνευματική ζωή από το 1920 ως σήμερα.